Toonladder van ontwikkelende eicel
We doen onderzoek naar de verschillende stadia in het rijpingsproces die menselijke eicellen en de cellen eromheen doorlopen. Met die informatie maken we een soort toonladder, waarmee je een zich ontwikkelende eicel uit de kunstmatige mini-eierstok kunt vergelijken en weet waar in de ontwikkeling deze zich bevindt. Door gametogenese (ontwikkeling van vrouwelijke en mannelijke voortplantingscellen) en embryologie te bestuderen en begrijpen kunnen we de rijping en bevruchtingsstadia herkennen.
Toekomstmuziek: de kunstmatige eierstok en eierstok-op-een-chip
Uit onderzoek weten we welke cellen en chemische signalen nodig zijn om eicellen uit de kunstmatige mini-eierstok het rijpingsproces nauwkeurig te laten doorlopen. Rijpe eicellen kunnen vervolgens worden gebruikt voor in vitro fertilisatie (IVF), waarna een embryo teruggeplaatst wordt. Als het lukt om deze methode te ontwikkelen, kunnen vrouwen die eierstokweefsel hebben laten invriezen hiervan profiteren.
We hopen dat in de toekomst ook andere onvruchtbare vrouwen geholpen kunnen worden door gebruik te maken van zogenoemde geïnduceerde pluripotente stamcellen (iPSC). Dit zijn huidcellen die opnieuw worden geprogrammeerd, zodat ze het vermogen hebben om elk weefsel in het menselijk lichaam te vormen, zo ook een eierstok.
Dezelfde iPSC-methode zal ook gebruik worden om een eierstok-op-een-chip te maken. Hierop kunnen we effecten van therapie op de eierstok en vruchtbaarheid testen. Ook kan de toxiciteit van stoffen getest worden en kan het chipmodel ziektes nabootsen die we willen bestuderen.
Wat doet de eierstok en hoe vaak gaat het mis?
Elke vrouw heeft twee eierstokken die links en rechts naast de baarmoeder in de buikholte liggen. De eierstokken produceren hormonen, zoals oestrogeen, progesteron en androgenen, die een rol spelen in de menstruatiecyclus, secundaire geslachtskenmerken en seksualiteit. Bij de voortplanting zorgt de eierstok voor de rijping van eiblaasjes (follikels) naar eicellen en de eisprong. Vrouwen die als kind behandeld zijn voor kanker, zijn vaak onvruchtbaar doordat de chemotherapie hun eicellen heeft beschadigd. Daarom wordt er voorafgaand aan de behandeling vaak eierstokweefsel ingevroren.
